ÁN LỆ TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT LIÊN BANG NGA HIỆN ĐẠI

TS. Mai Văn Thắng

Khoa Luật, ĐHQGHN

Nguồn: Chuyên san Luật học, số 3/2017

Tạp chí Khoa học, ĐHQGHN
(Xem tại đây)

Tóm tắt: Bài viết tập trung phân tích các nguyên nhân cơ bản thúc đẩy sự hình thành và phát triển, bản chất, vị trí và vai trò của án lệ với tư cách là nguồn pháp luật trong hệ thống pháp luật nước Nga hiện đại. Khác với nguyên tắc “stare decisis” của án lệ trong Thông luật, án lệ ở Nga chiếm vị trí thứ yếu, là nguồn bổ trợ, mang tính chất giải thích pháp lý của hệ thống pháp luật. Án lệ ở Nga cũng không được trao vị trí chính thức, không được lựa chọn, công bố mà là sự khẳng định giá trị, tính thuyết phục, sự vượt trội, hợp lý của những quan điểm, giải pháp pháp lý được thể hiện trong các quyết định của các tòa án cấp cao và được sử dụng làm căn cứ trong các phán quyết, quyết định của các tòa án cấp dưới cho dù án lệ được tạo ra bởi Tòa án Hiến pháp Liên bang trong nhiều trường hợp không theo nguyên tắc này vì tính bắt buộc của nó. Các quan điểm, giải pháp pháp lý là nội dung của án lệ không phải là quy phạm pháp luật.

Từ khóa: Án lệ, Nga, tòa án, hệ thống pháp luật, nguồn pháp luật.

PHÂN QUYỀN DỌC VÀ TÁC ĐỘNG TỚI QUẢN TRỊ NHÀ NƯỚC HIỆN ĐẠI Ở VIỆT NAM

ảnh: Internet

TS. Mai Văn Thắng

ThS. NCS. Tạ Đức Hòa

Nguồn: TC Quản lý Nhà nước

số tháng 9/2017

Tóm tắt: Trong bài viết này tác giả tập trung phân tích bản chất của phân quyền và nội hàm của phân quyền theo chiều dọc, những điều kiện, nhu cầu, nhân tố thúc đẩy và phát triển của xu hướng phân quyền dọc ở Việt Nam. Trên cơ sở đó bài viết chỉ ra và phân tích những ảnh hưởng của xu hướng này tới những nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước cũng như những tác động của nó tới mô hình, phương thức quản trị nhà nước hiện đại ở nước ta trong thời gian tới.

Từ khóa: Phân quyền dọc, chính quyền địa phương, quản trị nhà nước, tác động, Việt Nam.

(Lưu ý: Trong Tạp chí số này, Ban Biên tập đã cắt giảm số lượng của bài viết. Dưới đây là toàn bộ nội dung bài viết)

1.          Đặt vấn đề

Những năm gần đây, ở nước ta bước đầu có sự đổi mới về tổ chức và hoạt động của bộ máy và hệ thống quản trị nhà nước. Nhà nước dân chủ pháp quyền XHCN đã và đang được xây dựng. Chính quyền kiến tạo, phục vụ, hành động, liêm chính được thể hiện trong cả tuyên bố lẫn hành động^[1].

Sách chuyên khảo "Lịch sử tư tưởng chính trị - pháp lý"

Mai Văn Thắng

Mục: Giới thiệu sách

Xin trân trọng giới thiệu tới người học, bạn đọc cuốn sách chuyên khảo "Lịch sử tư tưởng chính trị -pháp lý" do GS.TS. Hoàng Thị Kim Quế và GS.TS. Nguyễn Đăng Dung đồng chủ biên, NXB. ĐHQGHN, 2016. Đây là cuốn sách giới thiệu lịch sử hình thành, phát triển và nội dung cơ bản của các quan điểm, học thuyết, trường phái về chính trị, nhà nước, pháp luật và quyền con người trong tiến trình lịch sử nhân loại. Nội dung cuốn chuyên khảo này gồm có hai phần cơ bản là tư tưởng chính trị - pháp lý của một số quốc gia trên thế giới và tư tưởng chính trị - pháp lý Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử.

Lược sử hình thành và phát triển tư tưởng pháp luật Xô Viết

ảnh Internet

TS. Mai Văn Thắng

Khoa Luật, ĐHQGHN

(Nguồn: Báo cáo Đề tài cấp cơ sở

năm 2016

"Sự ảnh hưởng của

tư tưởng pháp luật Xô Viết

lên HTPL Việt Nam

 trước Đổi mới 1986

(tiếp cận dưới góc độc lịch sử pháp luật)")

Rất nhiều người (trong đó đã từng có tôi) cho rằng mình quá hiểu về tư tưởng pháp luật Xô Viết. Thế nhưng, khi đi vào nghiên cứu mới thấy những gì mình hiểu trước đây là chưa đầy đủ, thậm chí có đôi chỗ là chưa chuẩn. Điều này không chỉ nguy hiểm cho nhận thức mà còn cho việc truyền bá, vận dụng đúng đắn trên thực tiễn. Gần đây, được Khoa Luật, ĐHQGHN tạo điều kiện, tôi đã bước đầu nghiên cứu về Tư tưởng này và sự ảnh hưởng của nó tới Việt Nam giai đoạn trước 1986. Báo cáo rất dài và gồm nhiều phần và những dòng dưới đây là một trong số kết quả đầu tiên của quá trình khởi đầu nghiên cứu về tư tưởng này. Tôi sẽ lần lượt công bố để những ai quan tâm tìm đọc và góp ý, trao đổi! Trân trọng và mong nhận được ý kiến góp ý!

Về đổi mới pháp lý bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin trong tố tụng hình sự ở Liên bang Nga hiện nay

Gorsky Maxim Vadimovich^*

Mai Văn Thắng^**

Nguồn: T/c: Khoa học Kiểm sát

số 2/2017

Tóm tắt: Trong bài viết này các tác giả nghiên cứu chỉ ra một số bất cập cũng như những đổi mới pháp lý cơ bản liên quan đến bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin của người dân trong tố tụng hình sự (TTHS) Liên bang Nga hiện nay. Đặc biệt, các tác giả tập trung phân tích, đưa ra một số giải pháp nâng cao tính hiệu quả của các quy định đề nghị thay đổi chủ thể tố tụng trong mối liên hệ với cơ chế điều chỉnh mâu thuẫn, đối kháng lợi ích được ghi nhận trong pháp luật TTHS. Ngoài ra, các tác giả cũng tập trung phân tích khả năng hiện đại hóa, áp dụng hệ thống “Tư pháp điện tử” như là những công cụ hiện đại, hiệu quả bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân trong TTHS ở Nga.

Từ khóa: Quyền tiếp cận thông tin, thay đổi chủ thể tố tụng, đối kháng lợi ích, tư pháp điện tử, tố tụng hình sự, Liên bang Nga.

Legal innovations of guaranteeing the right to access to information in criminal proceedings in the Russian Federation

Chiến thuật tham gia, bảo vệ của luật sư đại diện bị hại trong Tố tụng hình sự ở Nga và những gợi mở cho Việt Nam trong bối cảnh hiện nay

Gorsky Vadim Vadimovich

Faculty of Law, Voronezh State University, Russia

TS. Mai Văn Thắng

School of Law, Vietnam National University, Hanoi

Nguồn: Tạp chí Khoa học ĐHQGHN

Luật học, Vol 33, 1/ 2017

Tóm tắt: Bài viết bàn về chiến thuật tham gia, bảo vệ của luật sư đại diện cho người bị hại trong Tố tụng hình sự Liên bang Nga và phân tích những xu hướng phát triển trong hoạt động nghiên cứu về loại chiến thuật này trong khoa học điều tra hình sự xuất phát từ những thay đổi về tư duy cũng như các nguyên tắc pháp luật hình sự trong hệ thống pháp luật Liên bang Nga hiện đại. Trên cơ sở những phân tích trường hợp Liên bang Nga, nhóm tác giả đưa ra một số gợi mở cho Việt Nam trong bối cảnh đẩy mạnh cải cách tư pháp, đảm bảo tranh tụng trong xét xử và đổi mới hoạt động đào tạo luật ở Việt Nam hiện nay.

Từ khóa: Chiến thuật, luật sư, bị hại, tố tụng hình sự, Liên bang Nga

Đặt vấn đề

Pháp luật Việt Nam hiện đại đã ghi nhận “Đảm bảo tranh tụng trong xét xử” [1] là một trong những nguyên tắc hiến định. Dù nội hàm không hoàn thiện như “Tố tụng tranh tụng”[1], nhưng không thể phủ nhận “Đảm bảo tranh tụng trong xét xử” là một phần quan trọng của “Tố tụng tranh tụng” và là thành tựu đáng khích lệ của công cuộc cải cách tư pháp được tiến hành ở nước ta suốt nhiều năm qua. Tuy nhiên, dường như có sự mặc định trong tư duy lý luận và thực tiễn khi cho rằng tranh tụng là sự đối kháng giữa bên buộc tội và bên gỡ tội.