Chủ Nhật, 15 tháng 10, 2017

THẢO LUẬN: KHÁI NIỆM HỆ THỐNG PHÁP LUẬT – CÓ MỘT SỰ PHỨC TẠP KHÔNG HỀ NHẸ

TS. Mai Văn Thắng
Khoa Luật, ĐHQGHN
Để phục vụ cho những thảo luận của sinh viên Khoa Luật, ĐHQGHN trong khuôn khổ môn học Lý luận nhà nước và pháp luật, tôi xin đưa lên đây một số khảo cứu của tôi xung quang khái niệm hệ thống pháp luật. Rõ ràng, có một sự phức tạp không hề nhẹ và phức tạp tựa như vấn đề chúng ta đang gặp phải ở quan niệm về pháp luật mà chúng ta đã và đang gặp phải trong Lý luận về pháp luật. (Đây là một phần trong nghiên cứu đề tài khoa học cấp cơ sở năm 2016 "Sự ảnh hưởng của tư tưởng pháp luật Xô Viết lên HTPL Việt Nam do TS. Mai Văn Thắng làm chủ nhiệm).
Xin mời các bạn sinh viên đọc và đưa ra quan điểm, thảo luận!
Hiện nay trên thế giới quan niệm về “hệ thống pháp luật” rất đa dạng và những tranh luận về nội hàm của khái niệm vẫn chưa chấm dứt, thậm chí còn sôi nổi hơn do sự phát triển của xu thế toàn cầu hóa, hội nhập và hài hòa hóa pháp luật. Ngoài ra, ở nước ta, thuật ngữ “hệ thống pháp luật” cũng thật sự rắc rối do xuất phát từ những hạn hẹp về ngôn ngữ mà hai thuật ngữ khác nhau trong các ngôn ngữ nước ngoài, như: “legal system” và “ system of law” trong tiếng Anh hay “правовая система” (pravovya systema) “система права” (systema prava) trong tiếng Nga đều được gọi chung trong tiếng Việt là “hệ thống pháp luật” dù trong các ngôn ngữ khác chúng có nội hàm không tương đồng nhau. Như vậy, minh định rõ nội hàm khái niệm hệ thống pháp luật trong khuôn khổ đề tài này là quan trọng để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra.

ÁN LỆ TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT LIÊN BANG NGA HIỆN ĐẠI

TS. Mai Văn Thắng
Khoa Luật, ĐHQGHN
Nguồn: Chuyên san Luật học, số 3/2017
Tạp chí Khoa học, ĐHQGHN
(Xem tại đây)
Tóm tắt: Bài viết tập trung phân tích các nguyên nhân cơ bản thúc đẩy sự hình thành và phát triển, bản chất, vị trí và vai trò của án lệ với tư cách là nguồn pháp luật trong hệ thống pháp luật nước Nga hiện đại. Khác với nguyên tắc “stare decisis” của án lệ trong Thông luật, án lệ ở Nga chiếm vị trí thứ yếu, là nguồn bổ trợ, mang tính chất giải thích pháp lý của hệ thống pháp luật. Án lệ ở Nga cũng không được trao vị trí chính thức, không được lựa chọn, công bố mà là sự khẳng định giá trị, tính thuyết phục, sự vượt trội, hợp lý của những quan điểm, giải pháp pháp lý được thể hiện trong các quyết định của các tòa án cấp cao và được sử dụng làm căn cứ trong các phán quyết, quyết định của các tòa án cấp dưới cho dù án lệ được tạo ra bởi Tòa án Hiến pháp Liên bang trong nhiều trường hợp không theo nguyên tắc này vì tính bắt buộc của nó. Các quan điểm, giải pháp pháp lý là nội dung của án lệ không phải là quy phạm pháp luật.
Từ khóa: Án lệ, Nga, tòa án, hệ thống pháp luật, nguồn pháp luật.

Thứ Năm, 5 tháng 10, 2017

PHÂN QUYỀN DỌC VÀ TÁC ĐỘNG TỚI QUẢN TRỊ NHÀ NƯỚC HIỆN ĐẠI Ở VIỆT NAM

ảnh: Internet
TS. Mai Văn Thắng
ThS. NCS. Tạ Đức Hòa
Nguồn: TC Quản lý Nhà nước
số tháng 9/2017
Tóm tắt: Trong bài viết này tác giả tập trung phân tích bản chất của phân quyền và nội hàm của phân quyền theo chiều dọc, những điều kiện, nhu cầu, nhân tố thúc đẩy và phát triển của xu hướng phân quyền dọc ở Việt Nam. Trên cơ sở đó bài viết chỉ ra và phân tích những ảnh hưởng của xu hướng này tới những nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước cũng như những tác động của nó tới mô hình, phương thức quản trị nhà nước hiện đại ở nước ta trong thời gian tới.
Từ khóa: Phân quyền dọc, chính quyền địa phương, quản trị nhà nước, tác động, Việt Nam.
(Lưu ý: Trong Tạp chí số này, Ban Biên tập đã cắt giảm số lượng của bài viết. Dưới đây là toàn bộ nội dung bài viết)
1.          Đặt vấn đề
Những năm gần đây, ở nước ta bước đầu có sự đổi mới về tổ chức và hoạt động của bộ máy và hệ thống quản trị nhà nước. Nhà nước dân chủ pháp quyền XHCN đã và đang được xây dựng. Chính quyền kiến tạo, phục vụ, hành động, liêm chính được thể hiện trong cả tuyên bố lẫn hành động[1].

Thứ Năm, 14 tháng 9, 2017

Sách chuyên khảo "Lịch sử tư tưởng chính trị - pháp lý"

Mai Văn Thắng
Mục: Giới thiệu sách
Xin trân trọng giới thiệu tới người học, bạn đọc cuốn sách chuyên khảo "Lịch sử tư tưởng chính trị -pháp lý" do GS.TS. Hoàng Thị Kim Quế và GS.TS. Nguyễn Đăng Dung đồng chủ biên, NXB. ĐHQGHN, 2016. Đây là cuốn sách giới thiệu lịch sử hình thành, phát triển và nội dung cơ bản của các quan điểm, học thuyết, trường phái về chính trị, nhà nước, pháp luật và quyền con người trong tiến trình lịch sử nhân loại. Nội dung cuốn chuyên khảo này gồm có hai phần cơ bản là tư tưởng chính trị - pháp lý của một số quốc gia trên thế giới và tư tưởng chính trị - pháp lý Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử.

Lược sử hình thành và phát triển tư tưởng pháp luật Xô Viết

ảnh Internet
TS. Mai Văn Thắng
Khoa Luật, ĐHQGHN
(Nguồn: Báo cáo Đề tài cấp cơ sở
năm 2016
"Sự ảnh hưởng của
tư tưởng pháp luật Xô Viết
lên HTPL Việt Nam
 trước Đổi mới 1986
(tiếp cận dưới góc độc lịch sử pháp luật)")


Rất nhiều người (trong đó đã từng có tôi) cho rằng mình quá hiểu về tư tưởng pháp luật Xô Viết. Thế nhưng, khi đi vào nghiên cứu mới thấy những gì mình hiểu trước đây là chưa đầy đủ, thậm chí có đôi chỗ là chưa chuẩn. Điều này không chỉ nguy hiểm cho nhận thức mà còn cho việc truyền bá, vận dụng đúng đắn trên thực tiễn. Gần đây, được Khoa Luật, ĐHQGHN tạo điều kiện, tôi đã bước đầu nghiên cứu về Tư tưởng này và sự ảnh hưởng của nó tới Việt Nam giai đoạn trước 1986. Báo cáo rất dài và gồm nhiều phần và những dòng dưới đây là một trong số kết quả đầu tiên của quá trình khởi đầu nghiên cứu về tư tưởng này. Tôi sẽ lần lượt công bố để những ai quan tâm tìm đọc và góp ý, trao đổi! Trân trọng và mong nhận được ý kiến góp ý!

Thứ Năm, 18 tháng 5, 2017

Về đổi mới pháp lý bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin trong tố tụng hình sự ở Liên bang Nga hiện nay

Gorsky Maxim Vadimovich*
Mai Văn Thắng**
Nguồn: T/c: Khoa học Kiểm sát
số 2/2017
Tóm tắt: Trong bài viết này các tác giả nghiên cứu chỉ ra một số bất cập cũng như những đổi mới pháp lý cơ bản liên quan đến bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin của người dân trong tố tụng hình sự (TTHS) Liên bang Nga hiện nay. Đặc biệt, các tác giả tập trung phân tích, đưa ra một số giải pháp nâng cao tính hiệu quả của các quy định đề nghị thay đổi chủ thể tố tụng trong mối liên hệ với cơ chế điều chỉnh mâu thuẫn, đối kháng lợi ích được ghi nhận trong pháp luật TTHS. Ngoài ra, các tác giả cũng tập trung phân tích khả năng hiện đại hóa, áp dụng hệ thống “Tư pháp điện tử” như là những công cụ hiện đại, hiệu quả bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân trong TTHS ở Nga.
Từ khóa: Quyền tiếp cận thông tin, thay đổi chủ thể tố tụng, đối kháng lợi ích, tư pháp điện tử, tố tụng hình sự, Liên bang Nga.

Legal innovations of guaranteeing the right to access to information in criminal proceedings in the Russian Federation