Tự sự đầu năm Đinh Dậu

Làm giáo viên có rất nhiều niềm vui, nhưng cũng có lắm nỗi buồn. Nhưng có lẽ, nỗi buồn lớn nhất của người giáo viên là mặc cho họ cố gắng nhiều đến đâu, học sinh, sinh viên vẫn không muốn cố gắng, thiếu chí hướng và dường như không còn (hoặc còn rất ít) động lực sống, phấn đấu!

Tôi có dạy một lớp khoảng 60 sinh viên. Là sinh viên của một trường đại học được cho là uy tín hẳn hoi ấy vậy mà khi hỏi 20 bạn sinh viên câu hỏi “ASEAN là gì và có những nước nào hiện là thành viên của nó?” thì có tới 17 bạn không biết ASEAN là gì hoặc cố mãi cũng nói trúng được ba, bốn quốc gia. Tôi về thấy lòng mình nặng trĩu!.

Cổ nhân ta có câu “Trâu muốn uống nước thì không phải đè sừng”. Nhưng, có một thực trạng buồn là đến quá nửa sinh viên Việt Nam hiện nay không có động lực để phấn dấu dù có rất nhiều cơ hội để thành công nếu muốn. Rất nhiều bạn trẻ đã bị cho là “chết” khi mới bước sang tuổi 19, 20  và có lẽ phải mất nửa thế kỷ nữa mới được đem đi chôn (Câu số 4).

Vừa rồi tôi có đọc được những câu nói hay mà một luật gia chia sẻ trên mạng xã hội nên tôi xin chia sẻ lại lên đây để các bạn sinh viên đọc để cảm nhận!

Hi vọng vào một năm mới triển vọng hơn! 

Câu chuyện Thời sự cuối năm Bính Thân!

Mai Văn Thắng

Khoa Luật, ĐHQGHN

ảnh: Internet

Những ngày cuối năm Bính Thân được nghỉ ngơi bên gia đình, tôi mới có dịp ngồi thưởng thức trọn vẹn Bản tin thời sự của VTV1 lúc 17h00. Nghe xong, mừng có, vui có, buồn có và băn khoăn cũng có!

Nhân rảnh rỗi công việc, tôi xin được bàn luận đôi điều về những gì mà còn thấy băn khoăn.

Chẳng là, hôm nay tôi có nghe BTV Chương trình thời sự sử dụng mấy từ quen miệng sau: “Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ đi thăm và chúc Tết….”

Nghe xong tôi hơi băn khoăn và tự hỏi:

-         Ai là lãnh đạo Đảng?

-         Ai là lãnh đạo Quốc hội ?

-         Quốc hội, Chính phủ có khác Nhà nước không?

Một số kinh nghiệm đào tạo Luật ở Mỹ và gợi mở cho Việt Nam

ảnh Internet

TS. Nguyễn Bích Thảo

Khoa Luật, ĐHQGHN

Cách đây không lâu Khoa Luật có tổ chức Hội thảo về đổi mới đào tạo và nghiên cứu Luật. Đây là Hội thảo hay, có nhiều ý nghĩa. Trong Hội thảo này có bài tham luận của TS. Nguyễn Bích Thảo, giảng viên Bộ môn Luật Dân sự, Khoa Luật.

Nhận thấy, bài viết này hữu ích cho các bạn sinh viên đang học môn Luật So sánh để làm tài liệu học tập cũng như tham khảo cách thức đào tạo Luật được cho là rất tiến bộ hiện nay để mỗi sinh viên tự chiêm nghiệm, hoàn thiện bản thân trong quá trình học tập, đổi mới tư duy! Xin phép TS. Bích Thảo được đăng lên đây!

Trân trọng cảm ơn TS. Bích Thảo và xin giới thiệu cùng các bạn!

1. Đào tạo luật ở bậc sau đại học kết hợp đào tạo nghề luật

Mặc dù nước Mỹ không có một trường đào tạo nào dành riêng cho các chức danh tư pháp như mô hình Học viện Tư pháp ở Việt Nam và nhiều nước khác, nhưng đây lại là nơi sản sinh ra những luật sư, thẩm phán, công tố viên xuất sắc, được xã hội trọng vọng và kính nể. Người tốt nghiệp trường luật ở Mỹ sau khi được cấp bằng Juris Doctor và thi đỗ trong kỳ thi sát hạch luật sư của bang (bar exam) là có thể hành nghề luật sư.

Vậy bằng Juris Doctor (J.D.) thực chất là bằng gì? Cử nhân luật, thạc sĩ luật, hay tiến sĩ luật?

Juris Doctor không phải là chương trình cử nhân luật (undergraduate). Tuy nhiên, đây cũng không phải là chương trình đào tạo văn bằng hai, thạc sĩ, hay tiến sĩ. Đó là một chương trình ở bậc sau đại học (graduate) kết hợp với đào tạo nghề (professional training), vì trong chương trình này, sinh viên được đào tạo một cách toàn diện cả ba yếu tố: kiến thức pháp luật, kỹ năng hành nghề luật và đạo đức nghề nghiệp.

Sơ lược về đào tạo Luật ở Pháp và một số gợi mở cho Việt Nam

ảnh Internet

TS. Nguyễn Văn Quân

Khoa Luật, ĐHQGHN

Cách đây không lâu Khoa Luật có tổ chức Hội thảo về đổi mới đào tạo và nghiên cứu Luật. Đây là Hội thảo hay, có nhiều ý nghĩa. Trong Hội thảo này có bài tham luận của TS. Nguyễn Văn Quân, giảng viên Bộ môn Lý luận - Lịch sử NN&PL, Khoa Luật.

Nhận thấy, bài viết này có nhiều hữu ích cho các bạn sinh viên đang học môn Luật So sánh khi tài liệu về đào tạo luật ở Pháp khá hạn chế hoặc thiếu cập nhật, tôi đã xin phép TS. Quân đăng tải lên đây để làm tài liệu cho các bạn sinh viên học tập cũng như tiếp cận được cách đào tạo ở một trong những nền luật học hàng đầu trên thế giới và cũng có nhiều duyên nợ với Việt Nam chúng ta. 

Trân trọng cảm ơn TS. Nguyễn Văn Quân và xin giới thiệu cùng các bạn!

1.   Giới thiệu chung về đào tạo luật ở Pháp

Pháp là quốc gia có nền dân chủ lâu đời, một nền kinh tế thị trường phát triển, một hệ thống pháp luật khá hoàn thiện. Nghề luật và đào tạo luật ở Pháp vì thế cũng phát triển. Hiện nay, tại Pháp có khoảng hơn 50 trường Đại học công lập có giảng dạy và đào tạo luật, chưa kể các viện nghiên cứu của nhà nước và các trường tư (ví dụ, hệ thống Trường thương mại – Ecole de commerce) cũng có các chương trình đào tạo luật.

(Phần 2) Bàn về Cấu trúc của quy phạm pháp luật

Mai Văn Thắng

Khoa Luật, ĐHQGHN

Xin gửi Phần 2 để chúng ta cùng bàn luận. Trong phần này trên cơ sở phân định "quy phạm pháp luật" và "quy tắc pháp luật" tôi có đưa ra ý kiến về cấu trúc của quy phạm pháp luật.

Xin giới thiệu!

Một trong những vấn đề gây nhiều tranh luận nhất trong nhận thức lý luận về quy phạm pháp luật được cho là cấu trúc của quy phạm pháp luật.

Các học giả trong và ngoài nước đều cho rằng, quy phạm pháp luật là một hiện tượng pháp luật độc lập và cũng có cấu trúc riêng. Tuy nhiên, quy phạm pháp luật có cấu trúc như thế nào, được tạo thành từ những bộ phận nào lại chưa có sự thống nhất. Về cơ bản, tựu chung lại hiện tồn tại hai nhóm quan niệm về cấu trúc của quy phạm pháp luật. Nhóm thứ nhất là những quan niệm cho rằng quy phạm pháp luật có cấu trúc gồm hai bộ phận, và nhóm thứ hai - coi quy phạm pháp luật có cấu trúc ba bộ phận. Tuy nhiên, trong nhóm thứ nhất cũng có những quan điểm không giống nhau về các cấu thành của quy phạm pháp luật. Có một số học giả cho rằng, quy phạm pháp luật gồm hai phần là giả định và chỉ dẫn[1], nhưng cũng có quan niệm cho rằng quy phạm pháp luật bao gồm quy tắc và bảo đảm.[2] Theo GS người Nga N.M. Korkunov: “mỗi quy phạm pháp luật gồm hai bộ phận cấu thành: phần xác định điều kiện để áp dụng quy tắc và phần mô tả chính quy tắc (nội dung quy tắc)”.[3]

Ngược lại với nhóm thứ nhất, nhóm thứ hai, dù thống nhất ở điểm quy phạm pháp luật có cấu trúc ba bộ phận, nhưng lại có nhiều khác biệt về nội dung và tên gọi của mỗi bộ phận cấu thành đó. Theo đó, có một số học giả cho rằng, quy phạm pháp luật có ba bộ phận: giả định, quy định và bảo đảm[4] hoặc phổ biến hơn cả là quan niệm cơ cấu quy phạm ba bộ phận: giả định, quy định và chế tài.[5] Thậm chí còn có quan niệm cho rằng, không phải mọi quy phạm pháp luật đều có cấu tạo ba phần, mà cấu tạo của quy phạm pháp luật còn tùy thuộc vào loại hình quy phạm đó. Chẳng hạn, đối với quy phạm thông thường thì có cấu tạo ba bộ phận, còn các quy phạm xung đột thì chỉ có hai bộ phận phạm vi và hệ thuộc.[6]

(Phần 1) Khái niệm và đặc trưng (dấu hiệu) của quy phạm pháp luật

Mai Văn Thắng

Khoa Luật, ĐHQGHN

Hiện tôi đang thảo luận với các bạn sinh viên về một số vấn đề liên quan đến lý luận pháp luật. Thực tế, đây là những vấn đề lớn của triết học pháp luật,... rất khó, chưa có sự thống nhất. Pháp luật theo phái thực chứng được coi là hệ thống những quy tắc, chuẩn mực được định ra từ phía người cầm quyền và đặt vào trong những hình thức xác định. Vậy, để tiện cho việc trao đổi, tôi cũng xin đưa mấy ý của tôi lên đây cho các bạn sinh viên đọc trước về quan niệm liên quan đến một vấn đề rất nhạy cảm - quy phạm pháp luật. Luật Ban hành VBQPPL thì cũng định nghĩa rồi, nhưng tôi cũng xin có mấy ý kiến gọi là gợi mở để cho sinh viên có không khí trao đổi, tranh luận. Pháp luật không chỉ là những quy phạm, nhưng ở Việt Nam hiện nay đa phần pháp luật vẫn được nhận thức là hệ thống các quy phạm pháp luật.

Xin giới thiệu để làm tiền đề cho những thảo luận của sinh viên!

Phần 1: (Phần 1) Khái niệm và đặc trưng (dấu hiệu) của quy phạm pháp luật

Quy phạm pháp luật là một loại quy phạm xã hội. Tuy nhiên, khác với các quy phạm xã hội khác, quy phạm pháp luật là quy tắc, chuẩn mực của hành vi mang tính phổ biến, bắt buộc chung và có mối liên hệ mang tính bản chất với quyền lực nhà nước.

Dưới góc độ hệ thống cấu trúc của pháp luật, quy phạm pháp luật là bộ phận cấu thành, nhưng là bộ phận cấu thành quan trọng nhất, là hạt nhân, nền tảng cơ sở của cả hệ thống.

Cũng như pháp luật, cho đến nay, nhận thức lý luận về quy phạm pháp luật trên thế giới và ở Việt Nam chưa có được sự thống nhất trong giới học thuật.[1] Tuy nhiên, theo quan điểm của tác giả, bên cạnh những đặc điểm chung vốn có ở mọi loại quy phạm xã hội, quy phạm pháp luật có những đặc trưng (hay dấu hiệu) cơ bản dưới đây: